Strasburg, 12 września 2023r.
Europa stoi jednocześnie w obliczu różnych zagrożeń transgranicznych, takich jak zmiana klimatu, pandemie, konflikty i zagrożenia naturalne. W tym roku bardzo wiele państw europejskich doświadczyło negatywnych skutków klęsk żywiołowych. Powodzie, pożary dotarły do wielu krajów, w których straty były ogromne. Ważnym w najbliższym czasie będzie zapobieganie takim sytuacjom w przyszłości. UE powinna wspólnie wesprzeć kraje, które są najbardziej narażone na klęski żywiołowe. Należy przeznaczyć więcej środków na ten cel. Co ważne, należy przeciwdziałać negatywnym zjawiskom pogodowym, aby później mniej środków było wymagane na pomoc państwom doświadczającym klęsk.
Unijny Mechanizm Ochrony Ludności od lat odgrywa coraz ważniejszą rolę w reagowaniu Europy na klęski żywiołowe. Państwa członkowskie uruchomiły go w celu przekazania dużych kwot pomocy i środków krajowych. W ostatnich latach zapotrzebowanie na pomoc było szczególnie duże. W latach 2020–2022 Unijny Mechanizm Ochrony Ludności został uruchomiony ponad 320 razy w UE i poza nią, w tym 104 przez państwa członkowskie. To 5 razy więcej niż średnia z poprzednich 10 lat. Jeżeli chodzi o reagowanie na katastrofy, Rada poczyniła szybkie postępy w zakresie planowanego przeglądu legislacyjnego Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, który przewiduje leasing samolotów gaśniczych do czasu operacyjnego funkcjonowania stałej floty Unii. Jednak natychmiastowa reakcja na katastrofy nie wystarczy. Państwa członkowskie i instytucje Unii powinny dołożyć większych starań, aby zapobiegać poważnym klęskom żywiołowym, w szczególności poprzez wzmocnienie planowania ograniczania ryzyka. Opierając się na już wykonanych pracach, na przykład w ramach unijnych celów w zakresie odporności na klęski żywiołowe, państwa członkowskie i Komisja powinny kontynuować współpracę w celu otwarcia nowych wspólnych dróg działania.
Aby przeciwdziałać skutkom zmiany klimatu, Unia Europejska zobowiązała się do osiągnięcia ambitniejszych celów w nowej strategii Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu, która wzywa do inteligentniejszego, sprawniejszego i systemowego systemu adaptacji oraz do zorganizowania międzynarodowej reakcji na zmiany klimatu. Niniejsza strategia jest zgodna z obowiązkiem państw członkowskich w zakresie dostosowania celów określonych w rozporządzeniu w sprawie klimatu. Potrzeba jednak również szybszej, inteligentniejszej i bardziej systemowej adaptacji do zmiany klimatu, wzmocnienia odporności ekosystemów, ponieważ przyroda jest pierwszą linią obrony przed katastrofami. W ten sposób Unia Europejska będzie w stanie dużo skuteczniej pomagać krajom dotkniętym klęską.
Unia Europejska podejmuje już działania mające na celu wzmocnienia zbiorowej odporności na klęski żywiołowe. W lutym tego roku przyjęto europejskie cele w zakresie odporności na klęski żywiołowe, aby pomóc zarówno Unii, jak i państwom członkowskim w lepszym przewidywaniu przyszłych sytuacji kryzysowych i ich reagowaniu. Cele te muszą być teraz wdrażane w całej Europie aby zapewnić ludziom bezpieczeństwo. Cele w zakresie odporności na klęski żywiołowe pomogą władzom w państwach europejskich podejmować lepiej świadome decyzje i chronić obywateli, środki utrzymania i środowisko. Dzięki nim będzie można szybciej uniknąć pogarszania się sytuacji, gdy zdolności kraju są nadwyrężone. Należy wzmocnić solidarność i rezerwę na pomoc nadzwyczajną, wykorzystać punkt śródokresowy wieloletnich ram finansowych, aby ponownie ocenić środki finansowe przeznaczone na zapobieganie klęskom żywiołowym i odporność na zmianę klimatu.
Alicja Dziegciarz (stażystka)